Hoa xuyến chi là một loại hoa đồng nội thường mọc ở ven đường, bụi rậm, gắn với nhiều sự tích dân gian. Theo khoa học, bên trong xuyến chi chứa nhiều loại khoáng chất thiết yếu cho cơ thể con người và có thể làm thuốc chữa trị một số bệnh. Từ những công dụng đó khiến nhiều người thắc mắc cây hoa xuyến chi có ăn được không? Câu trả lời sẽ có ngay sau đây.
Tìm hiểu về hoa xuyến chi
Hoa xuyến chi hay còn được gọi là Đơn Kim là loài hoa dại có cánh trắng, nhụy vàng, mọc tại ven đường, bờ bụi. Ở bất cứ môi trường và điều kiện thời tiết như thế nào, loài hoa này cũng sinh sôi và nở hoa suốt 4 mùa.
Thành phần chính trong cây hoa xuyến chi bao gồm: nước, kẽm, magie, sắt, photpho, canxi… Các khoáng chất này chiếm tỷ trọng lớn trong cây và rất tốt cho sức khỏe con người. Theo Y học cổ truyền, xuyến chi mang tính mát, hơi the, có vị đắng nhạt giúp cơ thể thanh nhiệt, giải độc trị các bệnh như mẩn ngứa, đau mắt đỏ, rắn cắn, đau răng và một số bệnh đường ruột.
Câu trả lời cho câu hỏi cây hoa xuyến chi có ăn được không?
Nhiều người khi nhìn thấy xuyến chi thường tò mò cây hoa xuyến chi có ăn được không. Trên thực tế, ở nhiều nơi nhất là các tỉnh miền trung như Nghệ An, Hà Tĩnh, người dẫn vẫn sử dụng cây hoa xuyến chi như một loại thực phẩm, rau xanh hằng ngày cho bữa ăn. Cách chế biến món ăn từ giống cây này rất đa dạng, bạn có thể xào, luộc hay nấu canh đều được.
Được biết đến nhiều nhất có lẽ là món rau xuyến chi xào tỏi với cách làm đơn giản nhưng mang hương vị mới lạ. Đầu tiên, bạn ựa chọn những ngọn lá Hoa xuyến chi non rửa sạch, luộc với nước. Khi nào, rau chín vừa tới bạn vớt lấy rau và bỏ nước luộc rau. Phi tỏi thơm cho phần rau đã luộc vào đảo đều khoảng 5 phút là bạn đã có món rau xuyến chi xào tỏi thơm ngon để thay đổi khẩu vị cho cả gia đình rồi.
Phân bố và thu hái hoa xuyến chi
Cây xuyến chi có nguồn gốc từ Ấn Độ, cho đến thế kỉ XVI thì phổ biến ở các nước Châu Âu, Châu Phi. Ở Việt Nam, xuyến chi có hầu như khắp cả nước, từ các tỉnh vùng núi phía Bắc cho đến các tỉnh Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Cây mọc nhiều ở ven đường tàu, triền đề, bờ mương, ghềnh đá, bãi đất hoang quanh nhà.…. Ở bất kỳ môi trường, thời tiết nào cây cũng phát triển và nở hoa.
Xuyến chi nở hoa vào 2 mùa: Tháng 3 đến tháng 5 và tháng 8 đến tháng 10. Để thu hái được cây đạt hàm lượng cao nhất, người ta thường cắt toàn cây trừ rễ vào giữa mùa hoa, tức là vào tháng 4 hoặc tháng 9, rửa sạch dùng tươi hoặc phơi khô để làm thuốc.
Thành phần hóa học của xuyến chi
Theo đông y, xuyến chi có vị đắng, ngọt nhạt, hơi cay,tính hàn giúp thanh nhiêt, giải độc, sát trùng. Còn có tác dụng chữa các bệnh ngoài da do mẫn ngứa, mẫn đỏ, chữa viêm họng, viêm ruột, viêm thận cấp, mày đay.
Do chứa những thành phần hóa học: acetone 2,8%, methanol 8,6%, acetone 2,5% nên hoa xuyến chi được dùng để chữa ho và giảm đau.
Ngoài ra còn chứa rất nhiều thành phần háo học khác tốt cho sức khỏe như nước 9,8%, magie 2,3%, mangan 2,2%, phot pho 1,6%, crom 1,2%, canxi 1,1%, kẽm 0,03%, sắt 0,02%.
Tác dụng chữa bệnh của Hoa xuyến chi
1. Bệnh đường ruột
Chặt cả cây thành đoạn ngắn rồi phơi khô. Dùng đun nước uống thay trà
2. Chữa trẻ bị sốt cao
Dùng 20g lá và hoa xuyến chi, sài đất 20g, giã nát lọc lấy nước cho trẻ uống 2-3 lần trong ngày, bã thuốc đắp vào gam bàn chân cho trẻ.
3. Chữa đau lung do làm quá sức
Dùng 150g xuyến chi, 250g đại táo, cho thêm đường đỏ và chút rượu trắng, đun lửa nhỏ cho táo nhừ, chắt lấy nước uống 4-5 lần trong ngày. Liêu trình 10 ngày.
4. Chữa rắn cắn, mày đay, lỡ loét
Giã nát 10g xuyến chi tươi và đắp vào vết thương. Đối với rắn cắn, còn có thể thực hiện như sau: sắc lấy nước 90g xuyến chi tươi chia thành 3 lần uống trong ngày cũng đồng thời giã nhuyễn hỗn hợp gồm 60g xuyến chi tươi và 60g cải tía rừng, đắp lên chỗ bị rắn cắn.
5. Mẫn ngứa do dị ứng thời tiết
Cho 200g xuyên chi cùng với 4-5 lít để tắm, dùng bã trà xát lên người để hiệu quả hơn. Sau 1-2 lần tắm sẽ có kết quả.
6. Chữa đau mắt đỏ
Lá xuyến chi tươi giã nát rồi đắp lên mi mắt bị đau.
7. Giảm đau nhức răng, viêm lợi
Giã nhuyễn lá và hoa xuyến chi đã rửa sạch cùng chút muối hột, vo thành viên nhỏ rồi đặt vào chỗ đau. Hoặc cũng có thể ngâm qua đêm 15g hoa xuyến chi với 200ml rượu, ngậm 2 lần trong ngày.
8. Chữa cam tích ở trẻ nhỏ
Lấy 15g lá cây xuyến chi và 60g gan lợn. Xếp lá cây đã rửa sạch xuống đáy nồi, đổ nước, và đặt gan lên trên,hấp chín. Chia gan thành 2 lần ăn trong ngày, ăn liên tục trong 5-7 ngày.
9. Điều trị chấn thương phần mềm, tụ máu
Lấy 15g là và hoa cây xuyến chi, với 15g lá cây đại, giã nát, cho vào bang gạc đắp lên vết thương, thực hiện ngày 1-3 lần cho đến khi máu tụ tan, hết đau thì ngừng đắp.
10. Viêm thận cấp tính
Sắc lấy nước 15g đọt non xuyến chi thái nhỏ, sau đó đập 1 quả trứng gà vào nước, thêm một ít dầu vừng rồi nâu chín, ăn 1 lần trong ngày.
11. Trị chấn thương do bị đánh, bị ngã
Đun lấy nước 60g xuyến chi, hòa 30ml rượu vang, uống lúc nóng,chia ngày 2 lần uống.
12. Viêm gan vi rút
Dùng 20g lá và hoa xuyến chi, 20g chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu), 15g bồ bồ, 15g cam thảo đất, 12g hạt dành dành, sắc lấy nước mỗi ngày 1 thang.
13. Viêm gan vàng da do thấp nhiệt
Sắc lấy nước 30-60g xuyến chi, hoặc cho thêm vào 30-60g đại táo. Ngày 1 thang.
14. Trị chứng đau nửa đầu
Dùng 30g xuyến chi, 20g trân châu mẫu, và 3 quả đại táo. Sắc lấy nước uống ngày lần.
15. Chữa đại, tiểu tiện xuất huyết
Sắc lấy nước uống từ 30-60g xuyến chi.
16. Dạ dày bị trướng đau
Hầm chín 45g xuyến chi với 100g thịt lợn, cho chút gia vị và rượu vào hầm cùng, ăn trước bữa ăn.
17. Chữa lỵ do nhiễm khuẩn
Cho 100g đọt non xuyến chi đun lấy nước. Nếu bị xích lỵ (phân lẫn máu) thì cho vào nước ít đường trắng.Nếu bạch lỵ (phân chỉ có chất nhầy) thì cho đường đỏ.Chia thành 3 lần uống trong ngày.Liệu trình 3 ngày.
18. Viêm họng, viêm thanh quản do nhiễm lạnh
Dùng 15g xuyến chi, 15g sài đất, 15g kim ngân hoa, 15g cam thảo đất, 15g lá hung chanh. Rửa sạch tất cả và đổ vào 750ml nước sắc nhỏ lửa, cho đến khi 300ml. Chia 300ml thành 3 lần uống trong ngày. Liệu trình 7 ngày, chú ý vệ sinh răng miệng sạch sẽ.
19. Đau lưng do thận hư
Dùng 60g xuyến chi, 30g hồng táo. Đun lấy nước, uống 2 lần trong ngày.
20. Chữa viêm ruột thừa
Sắc lấy nước 60g xuyến chi, thêm vào 60ml mật ong. Chia thành 2 lầ uống trong ngày.
21. Trị đau nhức do phong thấp
Lấy 30-60g hoa xuyến chi, rửa sạch, sắc lấy nước uống ngày 2-3 lần. Hoặc cho thêm 30g xú ngô đồng sắc cùng 30-60g xuyến chi lấy nước uống. Liệu trình 10-15 ngày.
Ngoài những bài thuốc trên, người dân ở các tỉnh miền trung như Nghệ An còn dùng loại đọt non của cây này để luộc ăn giúp thanh nhiệt, vì nó có mùi và vị hơi khó ăn nên k phải ai cũng có thể ăn được. Họ còn dùng hoa xuyến chi giã nát, ngâm nước cho đặc cũng giết được nhiều bọ gậy.
Một điều rất đặc biệt của loài hoa này là thu hút rất nhiều côn trùng vì mật hoa rất thơm. Mật ong từ hoa xuyến chi được khách hàng khá ưa chuộng, vì mật ong này có độ trong suốt cao, là loại mật ong sạch vì là hoa cỏ tư nhiên không dính thuốc trừ sâu, hóa chất.
